Dziadkowie z Białej i Lipnika
Urodzonego w Wadowicach Karola Wojtyłę, późniejszego papieża św. Jana Pawła II, liczne więzi łączyły z Bielskiem-Białą.
Kraol Wojtyła senior ( w mundurze) z ojcem Maciejem i jego żoną Marią. Na zdjęciu są także Stefania Wojtyła i Józef Teodor Wojtyła, przyrodnie rodzeństwo Karola. Zdjęcie wykonano ok 1904 r. po awansie wojskowym Karola Wojtyły.
Karol Wojtyła senior (w mundurze) z ojcem Maciejem i jego żoną Marią. Na zdjęciu są także Stefania Wojtyła i Józef Teodor Wojtyła, przyrodnie rodzeństwo Karola (seniora). Zdjęcie wykonano ok. 1904 r., po awansie wojskowym Karola Wojtyły.
zdjęcie: Zdjęcie opublikowane w albumie „Był wśród nas”
2020-04-21
Tutaj przyszedł na świat jego ojciec, a także obie babki: Anna Maria z Przeczków Wojtyłowa oraz Maria Anna z Scholzów Kaczorowska. Przed 150 laty siostrzane miasta, wówczas odrębne, leżały w granicach Austro-Węgier, na granicy Śląska (Bielsko) i Galicji (Biała). Zamieszkiwane przez Niemców i Polaków, katolików, ewangelików oraz żydów, wraz z okolicą tworzyły prężnie rozwijający się nowoczesny ośrodek przemysłowy, przyciągający nowych, poszukujących pracy przybyszów.
Wojtyłowie zamieszkują w Lipniku
W 1872 r. trafił do Bielska dziadek przyszłego papieża, krawiec Maciej Wojtyła (1852–1923) rodem z Czańca. Sześć lat później, w 1878 r., poślubił w Lipniku Annę Marię Przeczek (1853–1881) i przeniósł się do tej sąsiadującej z Białą miejscowości. Jego teść, czeladnik piekarski Franciszek Przeczek (1821–1885), był ewangelikiem z Datyni na Śląsku Cieszyńskim, a teściowa, Maria z Hessów (1824–1884), katoliczką z Lipnika, jednak z mieszanej wyznaniowo rodziny (ojciec ewangelik).
Wojtyłowie zamieszkali w tzw. dolnym Lipniku, w sąsiedztwie Białej. Granica pomiędzy obu miejscowościami była w praktyce niezauważalna. Tutejsi katolicy, formalnie podlegający parafii pw. Narodzenia NMP i św. Walentego, ze względów praktycznych korzystali z bliższego kościoła pw. Opatrzności Bożej w Białej. Dzieci chrzczono zarówno w jednej, jak i drugiej świątyni, a większość zmarłych chowano na bialskim cmentarzu parafialnym. Śluby zawierano zazwyczaj w kościele lipnickim.
18 lipca 1879 r. w wiejskiej chałupie Thormeyerów, pod numerem Lipnik 31 (później ul. Bohaterów Westerplatte 1, dom wyburzono ok. 1970 r.), urodził się Karol Wojtyła, ojciec przyszłego papieża. Jak ustalił niedawno ks. Czesław Chrząszcz, chłopca ochrzczono 27 lipca w kościele pw. Opatrzności Bożej w Białej. Kolejny potomek, Leon, urodzony w 1881 r., przeżył zaledwie dwa miesiące, wkrótce zmarła też wyczerpana porodem Anna Wojtyła. Syn i matka spoczęli na nieodległym bialskim cmentarzu parafialnym, leżącym… na terenie gminy Lipnik.
Owdowiały Maciej Wojtyła przeniósł się do Białej. Jego kolejnymi żonami były: Anna Newald (1853–1885), Teresa Wenzelis (ok. 1850–1888) oraz Maria Zalewska (1861–1917). Ta ostatnia urodziła w następnych latach czworo dzieci, dwóch chłopców szybko zmarło, Józef (1896–1916) zginął na wojnie, tylko Stefanii (1891–1962), nauczycielce, dane było dożyć podeszłego wieku. Rodzina mieszkała przy ul. Głębokiej 8, w starym, nieistniejącym już parterowym domu z ogrodem, stojącym w miejscu dzisiejszego skweru przy ul. Konfederatów Barskich. Ostatnie lata życia Maciej Wojtyła spędził w Wadowicach, u syna Karola, gdzie zmarł w 1923 r. Pochowano go u boku ostatniej żony na bialskim cmentarzu parafialnym – grób istnieje po dziś dzień.
Kaczorowscy z Białej
Z Białą związani byli również przodkowie św. Jana Pawła II ze strony matki, Emilii Wojtyłowej z Kaczorowskich (1884–1929). Jej ojciec Feliks Paweł Kaczorowski (1849–1908) pochodził z Michalowa na Zamojszczyźnie. Około 1874 r. zamieszkał w Białej, gdzie znalazł zatrudnienie jako siodlarz w renomowanej wytwórni powozów Rudolfa Fuchsa (dziś ul. 11 Listopada 50 / Głęboka 2). W 1875 r. poślubił w kościele pw. Opatrzności Bożej Marię Annę Scholz (1854–1897), córkę szewca Jana Franciszka Scholza (1815–1882) i jego żony Zuzanny z Rubickich (1821–1900). Scholzowie (Schulzowie) potwierdzeni są w bialskich metrykach od 1791 r., do antenatów Zuzanny Rubickiej należeli m.in. przedstawiciele starych bialskich familii Szafranów (Schaffranów) i Baczów (Batschów).
Najstarsza córka Kaczorowskich, Helena (1876–1905), przyszła na świat w nieistniejącym już domu przy ul. Cyniarskiej 11, jej młodsze siostry, Olga Marianna (1879–1902) oraz Maria Anna (1881–1959) – w budynku przy ul. ks. S. Stojałowskiego 43, a syn Feliks (1882–1892) – we wspomnianej wyżej posesji Fuchsa. Później Kaczorowscy opuścili Białą i przenieśli się do Krakowa, gdzie 26 marca 1884 r. przyszła na świat matka papieża, Emilia. Kontakty z Białą zostały jednak zachowane: w 1898 r. owdowiały Feliks Kaczorowski poślubił tutaj córkę sukiennika Joannę Antoni (1869–ok.1908), z którą miał jeszcze w Krakowie czworo dzieci. Dwoje z nich, Feliks (1899–1914) oraz Wanda (1905–1921), zmarło w Białej w domu wytwórcy powozów Teodora Pissarka przy ul. Komorowickiej 8.
Niezwykły przypadek zrządził, że przodkowie papieża zarówno ze strony ojca, jak i matki mieszkali w rejonie dzisiejszych ulic Głębokiej i Konfederatów Barskich: Kaczorowscy w latach ok. 1875–1883, a Maciej Wojtyła od ok. 1888 r. Gdyby nie przeprowadzka tych pierwszych do Krakowa, być może rodzice św. Jana Pawła II poznaliby się w Białej.
Piotr Kenig, Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej
